اختلال عملکرد جنسی درزنان، علل و راه حل
اختلال عملکرد جنسی درزنان، علل و راه حل
بسیاری از زنان در دوره‌ای از زندگی خود یک مشکل جنسی را تجربه می‌کنند. برخی آمارها نشان می‌دهد که حداقل 4 نفر از هر10 زن یکی از انواع مشکلات جنسی را در طول زندگی تجربه می‌کنند که در اصطلاح پزشکی، به همه آنها <اختلال عملکرد جنسی> گفته می‌شود.
به تازگی برخی از شرکت‌های دارویی ادعا کرده‌اند دارویی برای تحریک میل جنسی زنان در دست ساخت و بررسی دارند که یک ماده استنشاقی است و بر مغز اثر تحریکی دارد. <برومولانوتاید> که به اصطلاح ویاگرای زنانه نام گرفته در زنانی که کاهش میل و انگیزش جنسی دارند، می‌تواند مفید واقع شود. البته این دارو مانند ویاگرا عمل نمی‌کند (ویاگرا جریان خون اعضای تناسلی را افزایش می‌دهد) بلکه باعث آغاز و تسهیل تحریک جنسی می‌شود. اگر چه راه‌های درمانی ساده‌تر هم وجود دارد، متاسفانه با وجود شیوع اختلالات جنسی، هنوز مبتلایان از مطرح کردن مشکلات خود حتی با پزشک خودداری می‌کنند. تداوم مشکلات جنسی در یکی از مراحل پاسخ جنسی، طولا‌نی شدن اختلال عملکرد جنسی نام می‌گیرد که در فرد ایجاد اضطراب کرده و اثر منفی بر روابط زناشویی او می‌گذارد. البته اضطراب هم خود باعث تشدید و ادامه اختلال می‌شود. اگر چه عوامل متعددی موجب این اختلال در زنان می‌شوند اما قابل درمان هستند ولی متاسفانه به دلیل شرم از در میان گذاشتن این مشکلات با پزشک یا مشاور، حتی آسان‌ترین راه درمان (یعنی آشنایی با ساختار بدنی و عملکرد طبیعی بدن در زمان فعالیت جنسی) نیز مورد غفلت واقع شده است.
کدام مرحله؟ کدام درد؟
اختلال عملکرد جنسی در زنان به چند گروه تقسیم می‌شود که گاهی با هم تداخل پیدا می‌کنند و همراه می‌شوند. در اختلال میل جنسی که شایع‌ترین نوع این اختلالات در زنان است، میل جنسی کم یا قطع می‌شود. نوع دیگری از اختلالات که در آن ممکن است میل جنسی سر جای خود باشد اما فرد قادر به حفظ و ادامه انگیزش جنسی نباشد و یا با وجود میل به این امر، تحریک نشود، اختلال انگیزش جنسی است.
در اختلال ارگاسمیک با وجود تحریک و انگیزش کافی زن نمی‌تواند به اوج لذت جنسی (ارگاسم) برسد. اگر زنی دچار انقباض غیرارادی عضله مهبل (واژینسیموس) یا درد آلت تناسلی قبل، بعد یاهنگام مقاربت شود، دچار اختلال درد جنسی شده است. اگر چه اختلال عملکرد جنسی در زنان در تمام سنین ممکن است رخ دهد اما بیشتر در زمان عدم تعادل هورمونی مانند بارداری، بعد از زایمان (شیردهی) و پیش از یائسگی شایع است. گاهی هم بیماری‌های جدی مانند سرطان، عامل این اختلال است.
چرا و به چه علت؟
عوامل متعددی در ایجاد پاسخ جنسی زنان دخیل هستند از جمله فیزیولوژی، انگیزه‌ها، تجربه‌ها، باورها، روش زندگی و روابط که اگر هرکدام از این اجزاء دچار مشکل شود، می‌تواند بر عملکرد جنسی و در پی آن روابط زناشویی تاثیر منفی بگذارد. گاهی نارضایتی‌های بیان نشده در حضور اختلالات عملکرد جنسی می‌تواند باعث تیرگی روابط زن و شوهر و حتی جدایی شود.
شرایط فیزیکی و ساختاری می‌تواند یکی از عوامل مشکلات جنسی باشد. مثلا التهاب مفاصل، مشکلات ادراری و روده‌ای، جراحی لگن، خستگی، سردردها یا دردها و اختلالات عصبی دیگر از جمله ام.اس می‌توانند علت ماجرا باشند. گاهی هم مصرف داروهای خاصی از جمله ضدافسردگی‌ها داروهای فشار خون، آنتی هیستامین‌ها و داروهای شیمی درمانی، می‌توانند میل جنسی و توانایی رسیدن به ارگاسم را کاهش دهند. گاهی عوامل هورمونی مانند کاهش سطح استروژن در دوران پیش از یائسگی ممکن است منجر به تغییراتی در بافت ناحیه تناسلی و پاسخ جنسی شوند. در این حالت چین‌های پوستی ناحیه (لابیا) نازک و چروک می‌شود و بخش بیشتری از کلیتوریس در معرض قرار می‌گیرد و این مسئله موجب کاهش حساسیت کلیتوریس می‌شود. به علاوه به‌دلیل نازک شدن و کاهش قابلیت ارتجاعی پوشش ناحیه، مهبل تنگ‌تر می‌شود به‌خصوص زمانی که فعالیت جنسی کم یا قطع شده باشد. در ضمن تورم طبیعی و نرم و لیز شدن مهبل در طول تحریک جنسی به کندی صورت می‌گیرد و این عوامل موجب درد و ناراحتی در طول مقاربت می‌شود.
عوامل روانی و اجتماعی هم در ایجاد این مشکل نقش دارند. مشکلات انگیزشی مثل اضطراب، افسردگی یا استرس و سابقه قرار گرفتن در معرض تجاوز جنسی از این جمله‌اند. گاهی هم در طول بارداری و پس از زایمان و شیردهی میل جنسی زنان کاهش می‌یابد. شاید علت روانی مسئله علاوه بر تغییرات هورمونی، تعدد وظایف زن و سردرگمی اوست. ایفای نقش همسر، خانه‌داری، شغل خارج از منزل و حتی گاهی نگهداری از والدین، در کنار هم سخت است. سن و وضعیت سلامت شوهر، احساس زن نسبت به همسر و نظر او نسبت به بدن خود و همسر، عوامل دیگری هستند که می‌توانند با سایر علت‌ها همراه شوند. گاهی هم به‌دلیل سخت‌گیری‌های خانوادگی، حتی روابط شرعی و مجاز نیز در فرد ایجاد احساس گناه کرده و او را دچار اختلال عملکرد جنسی می‌کند.
کی برویم دکتر؟
وقتی که هر کدام از انواع مشکلات ذکر شده در روابط زناشویی به حدی تکرار یا تداوم می‌یابد که باعث آزار و اذیت می‌شود، باید برای بررسی علل فیزیکی و روانی به پزشک مراجعه کرد. برای حل مشکل ابتدا باید بیماری زمینه‌ای درمان شود مثلا اگر زنی اختلال هورمونی دارد یا دارو مصرف می‌کند باید درمان هورمونی قطع و تغییر دارو صورت گیرد.
گاهی معالجه این اختلال نیاز به دارو دارد اما در اغلب موارد درمان بدون نیاز به دارو انجام می‌شود. ابتدا باید با بهبود روابط بین خود و همسرتان، سلامت جنسی را تامین کنید. برای رسیدن به این هدف:
روابط خوبی با همسرتان داشته باشید: رابطه صادقانه و راحت با همسر می‌تواند در پیشرفت انگیزش و صمیمت کمک کند. بعضی زوج‌ها هیچ‌گاه راجع به مشکلات خود در روابط زناشویی با هم صحبت نمی‌کنند در صورتی که صحبت درباره آنچه ایجاد احساس خوب یا بد در فرد می‌کند می‌تواند به بهبود آن کمک کند.
می‌توانید از کتاب‌های موجود یا پیشنهادات پزشک کمک بگیرید تا در میزان میل جنسی خود و همسرتان تعادل برقرار کنید. تغییرات سلامت ساز در زندگی خود ایجاد کنید. ورزش منظم و اوقات کافی برای تفریح و استراحت را فراموش نکنید. مصرف سیگار و الکل با ایجاد محدودیت و کاهش جریان خون اعضای تناسلی می‌تواند باعث کاهش انگیزش شود. ورزش‌های منظم هوازی می‌تواند بُنیه شما را قوی و روحیه‌تان را شاداب نگه دارد. یاد بگیرید که استرس‌های روزانه زندگی را با تمرکز از ذهن و بدنتان خارج کنید.
عضلات لگن خود را تقویت کنید: ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات کف لگن می‌تواند به حل برخی مشکلات انگیزشی و ارگاسمیک کمک کند. این ورزش‌ها که<کِگل> نام دارد، موجب تقویت عضلات درگیر در احساس لذت جنسی می‌شوند. ابتلا عضلات لگن خود را سفت کنید مثل اینکه می‌خواهید جلوی جریان ادرار را بگیرید، تا 5 بشمارید و سپس خود را شل کنید. این ورزش را روزانه چندین بار تکرار کنید.
مشاوره کنید: مشاوره و در میان گذاشتن مشکل با یک متخصص می‌تواند به شما کمک کند تا با آموزش درباره پاسخ جنسی و روش‌های کمکی به راه‌حل مشکل دست یابید.
گاهی برای درمان بیماری زمینه‌ای یا تغییرات هورمونی به مصرف دارو نیاز دارید: اضطراب و افسردگی، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و عصبی، جراحی شکمی و لگن و سرطان‌ها، عدم تعادل هورمونی در زمان حاملگی و شیردهی، مصرف قرص‌های ضدبارداری و دوران یائسگی و پیش از یائسگی مواردی هستند که نیاز به درمان دارویی یا تغییر دارو دارند. پس:
داروهایی که ایجاد عوارض اختلال جنسی می‌کنند را تغییر داده یا قطع کنید. (زیر نظر پزشک)
مشکلات تیروئید و سایر بیماری‌های هورمونی را با مراجعه به پزشک درمان کنید.
افسردگی و اضطراب خود را تا حد امکان با نظر پزشک درمان کنید.
با ورزش عضلات کف لگن را تقویت کنید.
توصیه‌های پزشک برای پیشگیری و درمان درد در مقاربت را انجام دهید.
حرف آخر
در هر مرحله از زندگی شما تغییراتی در میل و انگیزش نسبت به روابط زناشویی ایجاد می‌شود. با پذیرش این تغییرات، تجربه بهتری را برای خود فراهم کنید. شناخت بدن و پاسخ طبیعی بدن شما نقش مهمی دارد. هر چه شما و همسرتان بیشتر راجع به بدن خود و نحوه عمل آن در روابط زناشویی بدانید، بهتر می‌توانید بر مشکلات خود چیره شوید. به‌خاطر داشته باشید که احساسات شما و آمادگی روحی‌تان به اندازه تحریکات و آمادگی جسمی می‌توانند در انگیزش شما نقش داشته باشند. بنابراین احساسات خود را آزادانه با شوهرتان در میان بگذارید